De strijd aan of de dialoog

22 november 2018
Robert de Muralt en Marie Louise Dechesne

Mensen zijn het vaak oneens met elkaar, er ontstaat weerstand en men gaan elkaar wantrouwen. Zowel onderling (tussen 2 mensen) als op macroniveau (tussen 2 of meerdere landen). Zo ook in organisaties (tussen afdelingen of tussen organisaties). En wie heeft er dan gelijk? Welke belangen spelen er? En wat zijn de gevolgen? En wat ga je dan doen? Ga je de strijd aan? Zoek je naar consensus? Ga je weg? Of ga je echt de dialoog met de ander aan? Dit blog gaat over het ontstaan van weerstand, het effect op de betrokken partijen en hoe je er anders mee kunt omgaan.

Weerstand ontstaat omdat de ene partij een andere mening is toegedaan dan de andere partij. De ene partij heeft vaak een ander belang en ook een ander beeld van de werkelijkheid. Vervolgens probeert die ene partij (of de andere partij) de ander te overtuigen van zijn of haar gelijk. Als het vervolgens niet lukt om de ander te overtuigen van zijn of haar gelijk dan loopt de weerstand op. Soms loopt weerstand zelfs zo hoog op dat mensen elkaar eigenlijk niet meer willen zien en met alle gevolgen van dien.

Dit kan soms jaren duren met veel schade tot gevolg, waarbij het vertrouwen wederzijds diep beschadigd raakt. Afhankelijk van de positie van de hoofdrolspelers kan dit grote impact in organisaties hebben. Er kan een angstcultuur ontstaan, er kunnen bondjes gevormd worden, medewerkers gaan zich ziekmelden of lopen weg.

Na verloop wordt er ingegrepen. Soms door een harde hand (er komt een crisismanager). Soms doordat er een consensus wordt bereikt (er komt een mediator). Soms loopt het gewoon af het met een sisser (er vertrekt een hoofdrolspeler). En soms door een ingrijpende en kostbare organisatieverandering.

In het beste geval beseffen de betrokken partijen dat ze allebei een beetje water bij de wijn moeten doen en dat ze ergens in het midden moeten zien uit te komen. Dit noemen we consensus. Dus een beetje van mij en een beetje van jou en dan is het in ieder geval werkbaar. Geen van beide partijen is echt tevreden en er ontstaat ook geen diepgevoeld vertrouwen in de ander. Maar de situatie is in ieder geval bijgelegd en men kan weer door.

In veel andere gevallen is de ene partij veel machtiger dan de andere partij en is hierdoor in staat de ander al dan niet met kracht te overtuigen van zijn/haar gelijk. En daar zijn meestal consequenties aan verbonden. Mensen worden ontslagen, organisaties gaan fuseren of er gebeuren andere dingen die leed binnen de organisatie veroorzaken. Ook hier is er sprake van onvrede en wantrouwen. In ieder geval bij de onderliggende partij. Deze partij zal een diep gevoel van afwijzing ervaren richting de ander. Dus eigenlijk zijn er alleen maar verliezers.

Weerstand ontstaat als mensen niet openstaan voor elkaar, niet nieuwsgierig zijn naar de ander en alleen hun eigen werkelijkheid voor waar aannemen.

Een alternatief is om echt de dialoog met elkaar aan te gaan. Te luisteren naar elkaar en geïnteresseerd zijn in de ander. Het is een gegeven dat mensen per definitie verschillende belangen en belevingen hebben. Ieder mens is uniek, heeft zijn eigen achtergrond, opleiding, werkervaring en gevoelsleven. Het is daarom van wezenlijk belang om te luisteren naar elkaars werkelijkheid en waarbij op een open en eerlijke wijze gezocht wordt naar datgene wat voor het collectief van belang is.